Handelinge 8:37

Handelinge 8:37 Die Etiopiër en die voorwaardes om gedoop te word.

In die meeste moderne vertalings word vs.37 nie meer gedruk nie. Die vraag is waarom nie? Ons het hierin so duidelik die voorwaardes om gedoop te word! Word die doop net maar oopgegooi deur moderne vertalings om sonder enige voorwaardes bedien te word?

Eksterne kriteria.
Ons kyk na die manuskripte tot ons beskikking. (Onthou dat sommige Griekse manuskripte met ‘n letter of ‘n syfer aangedui word; 049 = manuskrip No. 049)

Hand.8:37

Variasie:	Uitgelaat:			Ingevoeg:
Getuies:	Grieks:	Vertalings:	Kerkvaders:	Grieks:	Vertalings:	Kerkvaders:
101-200
201-300	Papirus 45	Sahidies				Tertullianus, Irenaeus?, Ciprianus?,
301-400	Sinaïtikus, Vatikanus	Bohairies				Ambrosius, Ambrosiaster, Pacian
401-500	Aleksandrinus, Efraemi	Siries, Etiopies	Chrysostomos*		1 Oud Latyn, Armeniaans, Georgies	Augustinus
501-600	Wolfenbüttel	Siries		Laudianus
601-700	Papirus74.				4 Oud Latyn
701-800	Atous-Laurae				Siries*
801-900	049 Minuskul 33
901-1000	056 0142
1001-1600	15 Minuskuls Bisantynse Leesbundels	Huidige Vulgaat	Theophylact	6 Minuskuls Bisantynse Leesbundel	3 Oud Latyn, Vulgaat	Theophylact?

Uit bostaande table is dit duidelik dat vers 37 feitlik totaal in Griekse manuskripte ontbreek. Waar vs. 37 wel voorkom, vind ons ook dat die weergawes verskil. Dit kom in die volgende weergawes voor:
1. “En Filippus het gesê, as jy glo met die hele hart, is dit toelaatbaar. En hy het geantwoord en gesê: Ek glo Jesus Christus is die Seun van God.” (AOV)
2. “En hy het gesê, as jy glo met die hele hart, is dit toelaatbaar. En die eunik (ontmande) het geantwoord …”
3. “En hy het vir hom gesê, as jy glo met jou hele hart …”
4. “…as jy met jou hele hart glo, is dit toelaatbaar. Daarop antwoord hy en sê, ek glo in die Christus, die Seun van God.”
5. “En Filippus het gesê, indien jy sou glo uit ‘n volle hart. En die eunik het hom geantwoord, ek glo die Seun van God is Jesus Christus.”
Afgesien van die 5 weergawes, kom talle kleiner variasies voor. Dit is kenmerkend van sinne of sinsnedes wat mondelings oorgedra is sonder ‘n skriftelike basis. Elkeen onthou die idee, maar nie noodwendig die presiese woorde nie.

Interne Kriteria.
Daar bestaan twee weergawes in die manuskripte. Die grootste meerderheid ouer manuskripte het nie vers 37 in nie. Indien ons dan wil aanvoer dat hierdie woorde nie deel van die oorspronklike manuskrip was nie, hoe kon so iets ontstaan het en in die teks gevoeg word?
Ons sien dat ses kerkvaders hierna in hulle geskrifte verwys. So ‘n verwysing of bespreking is nie noodwendig ‘n aanhaling uit ‘n manuskrip nie.
Dit is moontlik dat hierdie woorde as ‘n verduidelikende aantekening in die kantlyn van ‘n kerkvader se persoonlike manuskrip ingeskryf was. Vandaar kon dit in manuskripte beland het. Dit kon ook vanuit ‘n oud Latynse vertaling, in Grieks terugvertaal gewees het om die Griekse teks “volledig” te maak. Dit is ‘n moontlike verklaring vir die talle variasies.
Toe Erasmus sy teks vir die eerste gedrukte Griekse Nuwe Testament voorberei het, hoe moes hy weet of die vers in moet wees of nie? Die Bybelgenootskap van SA. Meld as volg: “Toe Erasmus die gedrukte teks van die Nuwe Testament voorberei het in 1515-16, het hy slegs enkele laat Middeleeuse manuskripte tot sy beskikking gehad. In die een manuskrip van Handelinge het vers 37 ontbreek, terwyl dit in die ander duidelik eers later as ’n invoeging net in die kantlyn ingeskryf is. Tog het Erasmus dit in sy teks opgeneem omdat hy gemeen het dat deur die agtelosigheid van ’n vorige afskrywer moes uitgeval het.” (www.bybel.co.za)
Volgens die manuskripte is daar duidelike aanduidings dat hierdie vers nie oorspronklik deel van Handelinge was nie, maar eers later ontstaan het.

Intrinsieke kriteria.
Dit is ‘n delikate maar belangrike ondersoek om uit die konteks en woordgebruik te probeer vasstel of hierdie vers inderdaad deur Lukas oorspronklik ingeskryf was in Handelinge agt, of moontlik ‘n latere byvoeging is.
Op Universiteit het ek eenkeer saam met ‘n mede student ‘n mondelinge eksamen afgelê, waar ons albei gebrekkige kennis van dieselfde afdeling van die werk gehad het. Die professor het my baie gou uitgevang en ek moes terugkom vir ‘n hereksamen. Maar my klasmaat was ‘n meester in mondelinge eksamens. Met sy antwoord het hy by die prof se vraag begin, ‘n wilde Kaapse draai gemaak tot by dié afdeling wat hy geken het, en daaruit ‘n puik antwoord gegee oor iets heeltemal anders as wat die oorspronklike vraag was. Plaas daarvan om die bobbejaan agter die bult te gaan haal, het hy met ‘n aap teruggekom, en is ape deeglik ontleed. Hy het die eksamen “gekum”!
Iets hiervan gebeur met die invoeging van Vers 37.
Wat was die vraag wat die Etiopiër vra? Nie: “Wat moet ek doen om gedoop te word” nie, maar: ”wat verhinder my?” Al vyf variasies van vers 37 beantwoord die eerste vraag, maar nie een beantwoord die vraag wat die Etiopiër eintlik gestel het nie!
En daar is inderdaad dinge wat hom moontlik kon verhinder!

1. Hierdie Etiopiër was tien teen een nie besny nie. Op daardie stadium was die kwessie rondom die vereiste vir besnydenis al dan nie, nog nie deur die Kerk en die apostels hanteer nie. Die besef dat die doop inderdaad die besnydenis vervang het, het heelwat later tot die Christelike kerk deurgedring.
2. Hierdie Etiopiër was ontman. Deuteronomium 23:1 sê: “Iemand wie se geslagsorgane verbrysel is of iemand wat ontman is, mag nie lid van die gemeente van die Here wees nie.” Dit kon hom verhinder om in die Christelike gemeenskap opgeneem te word en die verlossing deur Jesus verhinder te word. Hy kon met reg wonder of die belofte in Jesaja ook van krag is binne die Christelike geloof?
Jesaja 56:3 – 5: “…’n Ontmande moenie van homself dink: ek is maar ‘n droë boom nie. So sê die Here: Aan die ontmandes wat my sabbatte onderhou: wat kies vir wat Ek wil, en wat lewe volgens my verbond, aan hulle sal Ek in my tempel en aan sy mure ‘n teken gee, ‘n erenaam wat beter is as seuns en dogters. Ek sal aan sulke mense ‘n naam gee wat nie uitgewis sal word nie.
3. Dit is moontlik dat die Etiopiër deel kon wees van die nageslag van Gam, (Genesis 10:6) ‘n Kussiet. In sommige kringe was die oortuiging dat die nageslag van Gam nie in die Joodse gemeenskap opgeneem kon word nie.  Jeremia 13:23: ”Kan ‘n Kussiet sy vel verander, of ‘n luiperd sy vlekke?” Hy kon ook moontlik deel van die nageslag van Edom of Moab gewees het. Deuteronomium 23:3 sê: “Geen Ammoniet of Moabiet mag in die vergadering van die Here kom nie; selfs hulle tiende geslag mag nooit in die vergadering van die Here kom nie…”

4. Daar is ‘n derde moontlike hindernis. In daardie tyd was die algemene opvatting dat gode gebiedsdebonde of volksgebonde was. Dis waarom Naáman ná sy genesing van melaatsheid, vir Elisa twee muilvragte grond vra om saam te neem. (2Kon.5:17) Jesus deurbreek egter hierdie opvatting met sy opdrag aan die dissipels in Matteus 28:19 – 20: “Gaan dan na al die nasies toe en maak die mense my dissipels: doop hulle in die Naam van die Vader en die Seun en die Heilige Gees en leer hulle om alles te onderhou…”

Terwyl die Etiopiër dan nou oppad is, weg van Jerusalem en Judea en weg van die Jode af, kon dit in sy begrip ‘n besliste hindernis wees.
“Wat verhinder my om gedoop te word?” Ten minste drie moontlikhede!

Volgens bogenoemde kon iets wat hy aan homself laat doen het, of die afkoms waaroor hy geen sê gehad het nie, of die plek waar hy woon hom moontlik verhinder het om gedoop te word en so verhinder word om in die Christelike gemeenskap opgeneem te word. Maar Filippus beantwoord nie eens die vraag nie! Hy weet dat daar niks is wat iemand kan verhinder om gedoop te word nie. Daarom word onmiddelik oorgegaan tot die doop van hierdie Etiopiër.

Groter Konteks:
Kyk ons na die groter konteks in die opbou van Handelinge vind ons met die verhaal van die bekering van die Etiopiër ‘n belangrike moment. Jesus het gesê: “… julle sal my getuies wees in Jerusalem sowel as in die hele Judea en in Samaria en tot in die uithoeke van die wêreld.” (Handelinge 1:8) Lukas het in die voorafgaande hoofstukke uitstorting van die beloofde Heilige Gees hanteer; dan die die vestiging van die Christelike kerk in Jerusalem teenoor die Joodse geloof. Daarna die uitbreiding van die Evangelie na die res van Judea, en Samaria, en met die bekering van die Etiopiër die begin van die “uithoeke van die wêreld”. Aangesien die grootste deel van die res van die boek Handelinge aan die werk van Paulus as belangrikste apostel vir die heidene gewy word, is dit ook uiters noodsaaklik dat lesers sal besef dat die uitbreiding van die evangelie na nie – Jode, nie maar net ‘n Paulus – voorliefde was nie, maar inderdaad die vervulling van Jesus se opdrag. Paulus se bekering vind eers ná die bekering en doop van die Etiopiër plaas.

Intrinsiek is dit duidelik dat die invoeging van die voorwaardes om gedoop te word die klem van die vraag verskuif na ‘n totaal ander fokus. Dit gaan in hierdie gebeure nie oor die doop nie, nog minder oor die voorwaardes om gedoop te word nie. Dit gaan oor die vraag of alle mense welkom is in die Christelike geloof. Hierdie perikoop gaan oor die verduideliking van die geloof en die insluiting van selfs moontlik totaal verwerpte mense, asook die vervulling van Jesus se opdrag. Die doop self is nie in die fokus nie, dit is net die bevestiging van die uitbreiding van die Evangelie na moontlik voorheen uitgeskakelde mense.

Sodra die teks herstel word tot wat God aanvanklik laat neerskryf het, kom die geweldige genade skopus van God se liefde in Christus na vore. Nou gaan dit nie maar net om ‘n geloofs aksie nie, maar inderdaad oor die oorweldigende genade. Niks uit jou voorgeslagte of afkoms sluit jou meer uit van die genade in Christus nie. Net so is geen dwase daad wat op jou toegepas is of wat jy jouself moontlik laat aandoen het, meer ‘n onoorkomelike hindernis nie. Dit wil ook uitroep die evangelie selfs vir ons “aan die uithoeke van wêreld” toeganklik is.
Hierdie gebeurtenis wil nie uitroep: “hierdie is die voorwaardes vir doop“ nie. Hierdie gebeurtenis roep uit: “Wat ookal jou afkoms of die sonde van jou verlede, of van watter stam volk of nasie jy ookal is; niks kan jou skei van die liefde wat daar in Jesus ons Verlosser is nie!”
Soos God die woord laat neerskryf het is dit die beste!

Kommentaar onder aan die bladsy of per e-pos aan bibledifferences@gmail.com is baie welkom.

Seën,

Herman